Verschillende natuurverenigingen met ondermeer Natuurpunt Westkust, de West-Vlaamse  Milieufederatie en Natuurpunt De Bron pleiten voor een volledig natuurherstel van de verlaten camping Zeepark in De Panne.  

Bij het stoppen van de camping werd enige tijd terug de kans gemist om het Gemeentelijk RUP beschermend bij te sturen. Men ging er van uit dat het duingebied, als recreatieve zone ingekleurd op het gewestplan, geen enkele bescherming zou genieten. Dit terwijl de voorliggende zeereepduinen en een smalle strook aan de grens met Koksijde eerder wel een duidelijke bestemming als natuurgebied kregen. Bij het hertekenen van deze ruimtelijke plannen had men meer rekening moeten houden met de bijzondere ligging tussen strand en de reeds lang beschermde Houtsaegerduinen.  

Het intrinsieke karakter van de locatie met stuivend zand zou voor altijd verloren gaan onder nog maar eens verharding en bebouwing. Bevoegde instanties hadden de gemeentelijk RUP daarom ongunstig kunnen adviseren en eerder kunnen pleiten voor natuurherstel. Nog geen 6 jaar na goedkeuring van het gemeentelijk RUP, net als het lokale gewestplan, zijn deze plannen uit ecologisch, economisch, sociaal en maatschappelijk oogpunt achterhaald. Ze houden onvoldoende rekening met klimaatopwarming, zeespiegelstijging, de achteruitgang van de biodiversiteit, de wens naar groen van zowel bewoners als bezoekers van de streek.  

 

10  redenen om de Zeeparkduinen te redden van bebouwing 

1. Behoud van een intacte overgang van de beschermde Houtsaegerduinen naar het strand 

Deze natuurlijke overgangen zijn heel schaars aan onze kust maar ze zijn net erg belangrijk voor de natuurlijke dynamiek en de verspreiding van zeer specifieke flora en fauna. Een bescheiden bufferzone van een 50-tal meter zoals voorzien in de plannen van het GRUP is compleet onvoldoende. Alleen al omdat de landschappelijke variatie op die beperkte oppervlakte minimaal zal zijn om een echte overgang tussen zee en duinen te garanderen. Ook de bijhorende en bijkomende toeristische druk op deze bufferzone als betreding, honden, katten, stikstof, lawaai en licht zullen deze degraderen.  

2. Een natuurlijke zeereep (eerste duinengordel op het hoogstrand) met daarachter liggende witte duinen zijn een zeldzaam biotoop waarvoor een Europese bescherming geldt  

De totale oppervlakte van de voormalige camping beslaat 8,68 ha, waarvan door het gemeentelijk RUP 3,13 ha als "overig groen" en 5,55 ha als "verblijfsrecreatie" zijn bestemd. Met de reeds op het gewestplan groen ingekleurde strook komen we aan een duingebied van een 10-tal ha. Dit landschap beantwoordt aan de criteria van Europees beschermde en waardevolle habitats (Habitatrichtlijn - Bijlage I code 2120: Wandelende duinen op de strandwal met Ammophila arenaria of ‘witte duinen’). 

3. Biodiversiteit 

Een aaneengesloten duin van 10 ha biedt potentie voor heel wat zeldzame kustgebonden planten en dieren. Ondanks een voorzien groen kantje van het terrein, zullen de echte natuurwaarden verdwijnen door de enorme belevings- en bewoningsdruk dat dergelijk vakantiedorp met zich meebrengt. Al konden gerichte inventarisaties nog niet plaatsvinden omwille van het private karakter van het terrein, toch kunnen we bvb. nu al met zekerheid zeggen dat de Zeeparkduinen zowel een overzomerings- als een overwinteringsgebied is van de zeldzame Rugstreeppad (Epidalea calamita), een Bijlage II soort voor Europa. Deze zone is omzeggens de enige doorsteekplaats voor verspreiding van juvenielen uit de populaties in de Houtsaegerduinen. Een urbane invulling met talrijke rioolputjes zal als een ecologische val fungeren voor deze en andere soorten.  Ook zijn de zonnige open zandplekken het biotoop van de zeldzame Heivlinder (Hipparchia semele). De Heivlinder staat onder grote druk en is op de kustzone na, nagenoeg uit ons land verdwenen. Maar door habitatverlies is ook hier de populatie al tot de helft teruggevallen. De soort staat als "kwetsbaar" op de Rode Lijst. Het mag duidelijk zijn dat een grondige inventarisatie van het terrein noodzakelijk is. Het gebied is beschermd door de aanwezigheid van o.a. de Rugstreeppad (categorie 3 van het Soortenbesluit). 

4. Kustverdediging 

Vanaf de Franse grens tot aan de Schuilhavenlaan (Vissersdorp De Panne) vinden we een robuuste natuurlijk zeewering waar menigeen kan van genieten. Van de Schuilhavenlaan tot even voor het Leopoldmonument op de Esplanade ligt er een betonnen dijk. Aan weerszijden van het Leopoldmonument zien we de zeereep voorts aangroeien om dan voor de centrum van De Panne ieder jaar consequent te worden weggeschept ten behoeve van het zicht van op de dijk. Nochtans een doeltreffende en efficiënte kustverdediging vol recreatief medegebruik. Saillant detail : twee jaar geleden werd door Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust voor het centrum van De Panne 150.000 kubieke meter zand aangevoerd en dit aan een kostprijs van wel 3 miljoen euro (!). In het lastenboek heet zoiets "onderhoud".  

Vóór de oude camping Zeepark rijzen de zeereepduinen gelukkig opnieuw hoger op. In de voorziene plannen worden deze zeereepduinen beschermd. Of deze door de smal gegunde strook ooit voldoende hoogte zullen kunnen of mogen bereiken in het kader van de kustverdediging valt ten sterkste te betwijfelen. De geplande gebouwen, paden en straten zullen wel steevast het grote volume overstuivend zand als een overlast kunnen ervaren. Wij twijfelen er aan of dit een goed voorbeeld van weldoordachte ruimtelijke ordening zou zijn.  

5. Geen verbinding van lintbebouwing tussen De Panne en Koksijde 

De Zeeparkduinen zijn een 10 ha groot terrein dat een heerlijk en noodzakelijk open venster vormt tussen de appartementslinten die er nu al staan. De voorziene 50 meter als groenbuffer stellen visueel helemaal niets voor. Het vormt een symbolisch beschamende voorstelling die te vergelijken is met de kwalijke woekering van lintbebouwing elders in ons land. Willen we nog iets van hoop koesteren voor het uitzicht van onze kust, mogen deze linten nimmer met elkaar verbonden raken. 

6. Het gebied wordt door de Vlaamse overheid aanzien als belangrijk voor ruimtelijke ontsnippering 

7. Klimaatdoelstellingen 

In deze zone krijgt de overheid de kans om een deel van de klimaatdoelstellingen te realiseren door het terrein volledig te ontharden. De zoetwatertafel wordt intact gelaten en de grote reserve aan open zand fungeert niet alleen als klimaatbuffer maar speelt ook een rol in de voortdurende afwisseling van opbouwende en afkalvende zandduinen.  

8. Inspelen op huidige en toekomstige noden 

Niemand kan ontkennen dat de kustzone tegenwoordig één grote bouwwerf is geworden. 30 jaar na het Duinendecreet wordt de skyline van om het even welke kuststad nog steeds gedomineerd door bouwkranen. Zeker in deze context vinden wij het absoluut noodzakelijk om de weinig resterende open ruimte (en al helemaal van een omvang en ligging als die van de Zeeparkduinen) van bebouwing te vrijwaren. Naast bovenstaande redenen vormt de open ruimte ook een aantrekkelijke beleving voor  de toeristen, die op zoek zijn naar meerwaarde, naar het ‘andere biotoop' dan datgene dat ze thuis hebben achtergelaten. Open ruimte bewaren is ook zorgen voor de toekomst. Wij kennen de noden van de toekomstige generaties niet maar mogen ze dan ook niet hypothekeren door alles vol te bouwen.  

9.  Schakel in de Groene Gordel 

De Zeeparkduinen zijn een ontbrekende schakel in de Groene Gordel rond De Panne.  Vertrekkend van uit de Westhoekduinen, over Krakeelduinen, Calmeynbos, Oosthoekduinen, Kerkepannebos en Houtsaegerduinen kunnen we een recreatieve lus maken door de Zeeparkduinen. Als dat geen enorme troef is voor een gemeente als De Panne die er dan prat kan op gaan om volledig "in het groen " te zitten. 

10. Duinen als kostbaar erfgoed 

Aan het begin van de vorige eeuw hadden we aan de kust nog zo'n 6.000 ha duinen. Een eeuw later is er nog maar de helft van overgebleven. 3.000 ha kustduinen is in landelijk opzicht zeer klein als je vergelijkt met het landbouwareaal in Vlaanderen: 624.634 hectare, en zelfs de Vlaamse bossen: tussen  135.000 en 145.000 hectare! Komt daar bij dat de bestaande arealen duinen vooral in uitersten aan de Franse en Nederlandse grens te vinden zijn. We dienen de duinen tussen onze agglomeraties echter dringend meer te waarderen en te koesteren. Ze zijn cruciaal voor dier, plant en mens. Hoog tijd dus om onze kustduinen te beschouwen als een zeldzaam en kostbaar erfgoed. Hierbij kan worden benadrukt dat zelfs binnen het Europese kustduinenareaal de Vlaamse kustduinen met hun typische bodemkenmerken als zeer uitzonderlijk  worden beschouwd.  

Het belang van deze duinen overtreft het lokale niveau. Daarom vragen wij om bovenstaande redenen de Vlaamse Regering om de Zeeparkduinen te redden van bebouwing. Het is een uitgelezen kans om over een halve kilometer kust natuur en landschap te herstellen en de belevingswaarde voor bezoeker en inwoner te verhogen.  

Natuurpunt Westkust, KustWerkGroep Natuurpunt, Westvlaamse Milieufederatie, Natuurpunt De Bron en De Strandwerkgroep 


Bescherming van de Zeeparkduinen, kans voor nieuwe omgang met open ruimte 

De mogelijke omvorming van 5,5 ha van de Zeeparkduinen heeft een grote lokale en bovenlokale beroering teweeggebracht. Het overgrote deel van de reacties is positief en voor veel mensen, ook buiten de natuurbeweging, zou er best een eind komen aan de ongebreidelde urbanisatie zoals die aan de kust bezig is. Sommigen zijn echter ook kritisch en suggereren dat wij de goegemeente willen laten geloven dat de Zeeparkduinen volgebouwd zouden worden. Dat hebben wij nergens gezegd en dat wordt trouwens ook niet beweerd in de reportage van Focus-WTV van zondag 13 november. Wel hebben wij gezegd dat de bebouwing een negatieve invloed zal hebben op de resterende 3.3 ha 'overig groen'. Dat is dus helemaal iets anders. Voor alle duidelijkheid: wij nemen ook de eigenaren/promotoren niets kwalijk. Zij handelen binnen de grenzen van het wettelijke. Alleen ijveren we voor een aankoop van het terrein wegens het nationale belang met een correcte schadeloosstelling van de eigenaars.  

Een andere mantra is de uitspraak waarom de Vlaamse regering het gebied niet vroeger heeft proberen te verwerven? Hiervoor is er een dubbele verklaring: enerzijds bestaat dat niet, dé Vlaamse regering. Elke legislatuur kan iemand anders verantwoordelijk zijn voor natuur en milieu en tot voor kort konden we nu niet bepaald zeggen dat de toenmalige mandatarissen echt natuurminded waren. We geven grif toe dat het ook geen evidentie was/is dat een duingebied dat ingekleurd staat als zone voor verblijfsrecreatie prioritair was in het aankoopbeleid. Ten tweede verandert dat natuurlijk als ons land en alle regeringen die het telt een Europees engagement aangaan om klimaatdoelstellingen te realiseren. 10 hectaren kustduinen vormen al een hele brok die een bijdrage kunnen leveren aan het kustmicroklimaat. Voeg daarbij de natuurlijke aangroei van de zeereep en het intact houden van de grondwatertafel en je komt al een heel eind ver in het realiseren van enkele klimaatdoelstellingen.   

Een ander speerpunt in het woonbeleid vormt de aanbeveling om de woonkernen te versterken en het bewoonbare stadsweefsel te verdichten. Dat heeft voordelen naar infrastructuur en bereikbaarheid. Ik denk aan allerhande nutsvoorzieningen als bijvoorbeeld riolering. De inbreiding werd ook voorgesteld als een alternatief voor woonuitbreiding in het buitengebied. De realiteit is anders: het is een en/en situatie geworden. We hebben voorbeelden te over waar woonuitbreidingsgebied wordt aangesneden én de eengezinswoningen in de gemeente of stad omgebouwd worden tot meergezinswoningen en appartementen. De Zeeparkduinen liggen in het buitengebied van De Panne. Een omvorming naar natuurgebied zou een krachtig signaal zijn dat we keuzes kunnen maken. Willen we echt dat de urbanisatie zich als een olievlek uitspreidt en steeds meer open ruimte aanvreet en woonkernen verbindt of kiezen we voor gecentraliseerde woonkernen omringd door openbaar groen? 

De Zeeparkduinen vormen ook een heel zeldzaam soort landschap. We hechten terecht veel belang aan historische gebouwen, kunst in musea, materieel  en immaterieel erfgoed. Zou er dan niemand aan denken om ook een op Europees niveau zeldzaam landschap als de Noord-Atlantische witte duinen als natuurhistorisch erfgoed te beschouwen en met passende zorg te bewaren? Dit overstijgt het plaatselijke belang. Dit is nationaal erfgoed. Kijk er de kustatlas maar op na en dan zal je merken dat er zeer weinig overgebleven is van dit type landschap. 

En dan is er natuurlijk nog de Europese regelgeving rond de bescherming van fauna en flora. Voor veel mensen kan het vreemd lijken dat een gebied moet beschermd worden voor enkele planten en dieren. De realiteit is dat deze flora-en fauna-elementen indicatoren zijn van een zeer speciaal en intact habitat. De Europees beschermde rugstreeppad (Epidalea calamita) waar De Panne een bastion vormt, is zo een doelsoort. Waar deze dieren voorkomen hebben we primaire duinen, uitgestoven door de wind met schaarse begroeiing en met een watertafel die in het voorjaar voldoende water in de pannen laat vollopen voor voortplanting maar tegen de zomer droog moet staan. Ook de kwaliteit van dit water is van levensbelang. En zo kunnen we voor vele andere soorten als heivlinder, kuifleeuwerik, verschillende soorten zeldzame zwammen, blauwe zeedistel, zeewinde, zeewolfsmelk een heel specifieke habitatstructuur oplijsten die het geheel van deze duinen zo uniek maken.  

Namens Natuurpunt Westkust, Strandwerkgroep, West-Vlaamse milieufederatie, Natuurpunt De Bron, de Kustwerkgroep van Natuurpunt en nog vele andere medestanders die ons in dit engagement voor het behoud van de Zeeparkduinen steunen. 

Koen Verschoore 
Voorzitter Natuurpunt Westkust