november 2020 

De Vlaamse Waterweg verhoogt in opdracht van de Vlaamse Overheid de kwaliteit van jaagpaden in functie van een betere fietsmobiliteit. Zo is met een vrijgemaakt budget van €815.000 ook de linkeroever van de IJzer tussen Roesbrugge en Stavele mee in dit plan goedgekeurd. Na de herinrichting zou de Provincie West-Vlaanderen instaan voor het beheer ervan.  

Daar waar de betreffende IJzeroever op vandaag vooral als een wandeltracé wordt gebruikt, beoogt het structureel herstel vooral een betere fietsbaarheid. Daarom wordt  het verweerde asfaltstrookje over een afstand van 4800 meter vervangen door twee meter brede, betonnen prefabplaten, de wandelbrugjes aangepast en het jaagpad over een totaal van 850 meter landinwaarts opgeschoven. Deze besluitvorming werd genomen in overleg met Westtoer, Erfgoed en Agentschap voor Natuur en Bos. 

Burgerparticipatie en de overheid 

In deze besluitvorming werd noch burger, noch het relevante middenveld geconsulteerd! Omdat we participatie belangrijk vinden, is AARDE AAN DE DIJK! opgestaan als een verenigd platform dat alsnog een stem van betekenis wil zijn in dit dossier.  

Herstel gewenst! 

AARDE AAN DE DIJK! beaamt de noodzaak van herstel van de ernstig beschadigde en onveilige toplaag van het jaagpad. Ook voor wandelaars. Het recreatief medegebruik door fietsers wordt er momenteel gedoogd. Dat is best oké. Dit bevordert immers het draagvlak voor onze trage wegen. AARDE AAN DE DIJK! is echter niet akkoord met de genomen beslissing om onze natuurrijke en van rust gezegende IJzeroever met beton aan te kleden. AARDE AAN DE DIJK! wil met onderstaande argumenten haar standpunt verduidelijken. 

De roep naar onverhard…  

Wandelnetwerk IJzervallei, GR 130 (IJzer van bron tot monding), GR5A (Wandelronde van Vlaanderen), Europese wandelroute E2 (Schotland-Nice), Brouckmolenwandelroute, Westhoektrail Roesbrugge-Pollinkhove (belbuswandeling Regionaal Landschap Westhoek): allemaal  wandelproducten die deels of soms helemaal geënt zijn op het wandelpad langs de boven-IJzer. Dat  in verhard(end) (West-)Vlaanderen het ook in de noordelijke Westhoek zoeken is naar ‘zacht’ bewijzen volgende cijfers. Op het wandelnetwerk IJzervallei (125 km) is op Vlaamse bodem slechts 15 km (12%) onverhard, voor de Brouckmolenwandelroute (8,5 km) is dat 900 m en de  belbuswandeling/Westhoektrail tussen Roesbrugge en Pollinkhove telt op haar 12 – weliswaar volledig autovrije – kilometers slechts 1,2 km onverhard. Betonstop indachtig vragen wij daarom: vervang de oude asfaltstrook door half verhardende materie en vermijdt 9.600 m² of bijna één ha extra verharding. En dit voor de huidige maximale breedte van 1,3 meter.  

De wandelaar als norm… 

Al stelt De Vlaamse Waterweg dat na herstel het jaagpad een wandelpad blijft, de keuze voor een breedte van 2 meter (officiële breedte voor een tweerichtingsfietspad) bevestigt niettemin de onderliggende ambitie om vooral de fietser te willen bedienen. De  voorziene verharde breedte zal ongetwijfeld de fietssnelheid in de hand werken. Neem daarbij de vrij bochtige loop van de IJzer en het toenemend aantal aangedreven fietsen en het onveiligheidsgevoel zal steeds aanwezig zijn. Niet in het minst als men met kinderen aan de wandel is. En wat als ook wielertoeristen en gemotoriseerde tweewielers dit best oké gaan vinden? Handhaving? Bovendien is er voor fietsers een aangename, veilige en dus volwaardige fietsverbinding tussen Roesbrugge en Stavele aanwezig op de rechter valleiflank via de knooppunten 9, 57, 64 en 62. Op het geasfalteerde jaagpadstrookje tussen Stavele en Elzendamme/Fintele kan de beleving van de bovenloop van de IJzer alsnog worden meegenomen tijdens een fietstocht. De breedte garandeert hier de snelheidsbalans tussen fietser en wandelaar. Daarom vragen we om ook omwille van veiligheid en voldoende fietsalternatief geen volle verharding toe te passen. 

Geen degradatie maar opwaardering… 

De bovenloop van de IJzer is niet alleen een belangrijke groenblauwe recreatieve as. Ook de natuur- en landschapswaarden zijn een belangrijke drager van de kwaliteitsbeleving ervan. Ook fauna en flora vinden er de ruimte om zich te ontplooien. Het aanliggend natuurgebied van De Gatebeek en het beheer met schapen en sociale tewerkstelling versterken het ecologisch belang van deze groene corridor.  Het jaagpad is dan ook een ideale locatie om op trage wijze natuur te beleven. Bovendien blijft – op 150 meter na – het jaagpad volledig toegankelijk bij de regelmatig voorkomende winterse overstromingen. Het is op Vlaams niveau dan ook uniek om dit natuurfenomeen te kunnen aanschouwen door kilometers lang (bijna) droog en dwars door het water te kunnen stappen.  

Daarom vragen we om ook omwille van natuurbehoud en -beleving het verhardingsoppervlak te beperken en te kiezen voor halfverharde materie, alsook om een zeer beperkt gedeelte aanpassing te voorzien om de toegankelijkheid bij overstroming te garanderen en zo nodig hiervoor watertoetscompensatie te voorzien. 

Voor ons staat het als een paal boven water: beton brengt geen aarde aan de dijk! En vragen wij, ondergetekende organisaties, een aanpassing van de aanpassing en vooral te kiezen voor een alternatieve ‘zachtere’ verharding. 

Lees hier de volledige perstekst.

AARDE AAN DE DIJK! is een tijdelijk platform waarbij volgende organisaties zich verenigd hebben: Grote Routepaden West-VlaanderenNatuurpunt De Bron vzw, Werkgroep Trage Wegen De Bron, Trage Wegen IJzergemeenten en vzw Trage Wegen. 

Tekstvak 

 

November 2020 

P.S.: Uit een brief van wijlen Gedeputeerde Fernand Peuteman naar aanleiding van het IJzerproject (1992)