Meer kippen in de Westhoek: Heuvelland zoekt een gezond evenwicht

De omschakeling in de landbouwsector is vandaag duidelijk voelbaar: overal in Vlaanderen verschuiven landbouwers van rund- en varkenshouderij naar pluimveekweek. Wat een economische logica lijkt -een groeiende vraag naar kippenvlees, lagere productiekost, toekomstzekerheid binnen het stikstofbeleid- zorgt tegelijk voor maatschappelijke en ecologische vragen.

Vlaams kader

In heel Vlaanderen is de kippenstapel in tien jaar tijd gegroeid van 30 naar 40 miljoen dieren. De stijging hangt nauw samen met het stikstofdecreet, dat een inkrimping van de varkensstapel met 30% tegen 2030 vooropstelt. Dat stuwt heel wat bedrijven richting kippen, gestimuleerd door subsidies voor emissiearme stallen.

Toch klinkt steeds luider de roep om bredere evaluatie. De overheid trok vorig jaar 23 miljoen euro uit voor staltechnieken, dit jaar wordt dat naar verwachting 115 miljoen. De vraag rijst of deze richting houdbaar en wenselijk blijft, zeker in een dichtbevolkte regio als Vlaanderen.

West-Vlaanderen in versnelling

Onze provincie is uitgesproken koploper. West-Vlaanderen telt vandaag bijna 15 miljoen kippen, 50% meer dan tien jaar geleden en meer dan eender welke andere provincie. Vergunningsaanvragen voor nieuwe stallen nemen sterk toe: dit jaar alleen al kregen 30 West-Vlaamse bedrijven groen licht, goed voor 1,8 miljoen bijkomende dieren.

Gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe benadrukt de nood aan nuance: de milieuwinst via stikstofreductie mag niet blind maken voor de impact op landschap, luchtkwaliteit, mobiliteit en leefbaarheid. De opmars van grote stallen betekent nu eenmaal ook meer verharding en fijnstof.

Heuvelland: lokale druk op landschap en leefomgeving

Ook in Heuvelland is de spanning zeer tastbaar. In tien jaar tijd verdrievoudigde het aantal kippen er van 250.000 naar 750.000 dieren. Daarmee staat de landelijke gemeente symbool voor de structurele verandering in onze regio.

Het gemeentebestuur wil de landbouwsector de noodzakelijke kansen geven om zich verder te ontwikkelen en inspelen op de evoluties in de sector. Tegelijkertijd zijn ze er zich van bewust dat de huidige vraag naar extra bedrijfsruimte voor pluimveestallen zorgt voor bezorgdheid bij omwonenden en andere bewoners, zowel naar geur, fijnstof, verkeer en de impact op het open landschap. De goede symbiose tussen de landbouwer en omwonenden is een belangrijk aandachtspunt voor het gemeentebestuur. Landbouwers en omwonenden hebben hier alle baat bij. Met een afwegingskader voor de pluimveeteelt wil het gemeentebestuur hierop een antwoord formuleren.

Gemeentelijke ontwerpbeleidsnota

Waar Vlaanderen en de provincie voorlopig geen kader uitschrijven voor de inplanting van nieuwe kippenstallen, neemt Heuvelland zelf initiatief. De gemeente kiest voor een onafhankelijk beleid met visie en stelde een ontwerpbeleidsnota op die duidelijk richting geeft aan landbouwers én de leefkwaliteit van haar inwoners bewaakt. In de nota wordt getracht de belangen van alle partijen te vertegenwoordigen. Ze nodigde alle stakeholders uit om dit kader door te nemen en feedback te geven, zodat ze deze beleidsnota verder kunnen verfijnen en/of bijsturen. Op die manier trachten ze een positief, proactief beleid te voeren en de draagkracht in deze en ruimere sector te vergroten.

Ze roept potentiële aanvragers van nieuwe vergunningen op om prioritair overleg te plegen met de gemeentelijke diensten, zodat de aanvraag vooraf goed doorsproken -en wettelijk correct- opgebouwd kan worden. Dit moet het algemeen draagvlak van dergelijke aanvragen verbreden en procedureslagen vermijden. Verder stelt ze duidelijke richtlijnen voor een ruimtelijke inpassing en wil zogenaamde ‘spookstallen’, omgevormde stallen op leegstaande hoeves zonder bewoning, vermijden. Tenslotte wordt er meer aandacht gevraagd voor aspecten als geur, fijn stof, mobiliteit en visuele impact.

De ontwerpbeleidsnota kan bij de gemeente Heuvelland opgevraagd worden.

“Het gaat niet om blind tegenhouden of zomaar goedkeuren,” stelt burgemeester Wieland De Meyer. “We willen balans. Lege hoeves én bijkomende industriële kippenstallen naast elkaar creëren kan niet de bedoeling zijn. We willen landbouw alle kansen blijven geven, maar wel op een manier die past bij ons landschap en onze dorpen.”

De gemeente Heuvelland roept de Vlaamse overheid en de Provincie West-Vlaanderen op om het effect van luchtwassers in kippenstallen te bestuderen en eventueel te subsidiëren. Dit kan een goede basis zijn om de uitstoot van stikstof én geuroverlast te reduceren.

Lokale spanningen: het dossier De Klijte

Het spanningsveld tussen landbouwbelang, economische en politieke druk, leefkwaliteit en juridische zorgvuldigheid werd recent zichtbaar bij een dossier in De Klijte.

Een project voor een grote kippenstal liep er vast. Tijdens het openbaar onderzoek werden verschillende bezwaren ingediend. Maar uiteindelijk bleek het reeds bij de start fout gelopen. In de aanvraag bleek het nodige verleggen van buurtwegen -de bekende sentiers- niet opgenomen. Het tracé ervan kon dus wettelijk niet gewijzigd worden en het hele dossier dus ook van meet af aan niet goedgekeurd worden. Vanuit de grootste oppositiepartij werd het niet goedkeuren hiervan niet ondersteund. Een teken dat ook binnen de gemeenteraad nog niet alle neuzen in dezelfde richting staan.

De discussie legde niet alleen de gevoeligheid rond schaalvergroting bloot, maar ook de economische druk, complexiteit van landgebruiksplanning in een historisch landschap met oude wegenrechten, versnipperde eigendomsstructuren en actief burgerengagement.

Opvolging

Vanuit Natuurpunt De Bron worden dergelijke ontwikkelingen met een grote impact om de omgeving en het milieu nauw opgevolgd.

Er wordt alvast ingegaan op de vraag vanuit de gemeente Heuvelland input te geven op de ontwerpbeleidsnota. Ideeën en opmerkingen rond dit dossiera zijn ook steeds welkom via info@debron.be .

Vanuit Natuurpunt Heuvelland zetelt één afgevaardige in de Gecoro, ook via deze weg worden actuele dossiers dus opgevolgd.

Daarnaast wordt mee geijverd om werk te maken van een duidelijk, open en evenwichtig beleid op Vlaams en Provinciaal niveau. Slechts op die manier is een betere harmonie mogelijk tussen onder meer landbouw, burgers, natuur en landschap.